انحطاط آخرالزّمانی
در منابع روایی معتبر مانند «کافی» و منابع تفسیری متقن، مانند «المیزان»، روایتی مفصّل از امام ششم(ع) نقل شده که به خوبی، جامع تحوّلات و انحطاطات مردم عصر آخرالزّمان در آستانه ظهور است:
محمّدبن ابی‌حمزه از حمران روایت كرده است كه: امام صادق(ع) (در مجلسی كه صحبت از قدرت و شوكت غیرشیعیان و فقر و بدحالی شیعیان می‏شد) فرمودند: «... آیا نمی‏دانی كه هر كس منتظر امر ما باشد و بر اذیّت‏ها و ترس‏ها كه امروز می‏بیند، صبر كند، فردا در زمره ما خواهد بود؟ پس هر زمان دیدی حقّ مرده و اهلش از بین رفته است و جور و ستم همه جا را فراگرفته و «قرآن»، كهنه شده و چیزهایی در آن پدید آمده كه در آن نیست و دیدی كه قرآن طبق هوا و هوس‌ها توجیه و تفسیر می‏شود و دیدی كه دین وارونه شده، آن چنان كه كاسه وارونه می‏شود و دیدی كه اهل باطل بر اهل حق، آقایی و سروری می‏كنند و دیدی كه شر ظاهر گشته و از آن نهی نمی‏شود، بلكه از اهل شر دفاع می‏شود و دیدی كه فسق، علنی شده و مردان به مردان و زنان به زنان اكتفا می‏كنند و دیدی كه مؤمن سكوت كرده، چون گفتارش پذیرفته نمی‏شود و دیدی كه فاسق دروغ می‏گوید و پذیرفته می‏شود و كسی دروغ و افترای او را رد نمی‏كند و دیدی كه صغیران، بزرگان را تحقیر می‏كنند و دیدی كه قطع رحم، همگانی شده و دیدی كه وقتی كسی را به فسق می‏ستایند به خود او می‏خندد و سخن گوینده را رد نمی‏كند و دیدی كه به پسر همان را می‏دهند كه به زن می‏دهند و دیدی كه زنان با زنان ازدواج می‏كنند و دیدی كه مدح و ثنا بسیار شده و دیدی كه مرد مال خود را در غیر راه اطاعت خدا انفاق می‏كند و كسی نیست كه او را نهی كند و دست او را بگیرد و دیدی كه مردم وقتی مؤمن را می‏بینند كه در حال اجتهاد و تلاش است، پناه به خدا می‏برند از اینكه مثل او باشند و دیدی كه همسایه، همسایه‏اش را می‏آزارد و كسی نیست جلویش را بگیرد و دیدی كه كافر وقتی وضع رقّت‌بار مؤمن را می‏بیند، از وضع خود خوشحالی می‏كند و چون فساد را در پهنای زمین، گسترده می‏بیند مسرور می‏شود و دیدی كه شراب‌های گوناگون علناً نوشیده می‏شود و مردمی بر سفره شراب جمع هستند كه از خدای عزّوجلّ هیچ پروایی ندارند و دیدی كه امر به معروف زایل شده و دیدی كه فاسق در اعمالی كه خدا دوست ندارد نیرومند و مورد حمایت و مدح قرار می‏گیرد و دیدی كه دارندگان آیات، مورد تحقیر واقع می‏شوند و هر كسی هم آنان را دوست بدارد، تحقیر می‏شود و دیدی كه راه خیر بسته شده و راه شر باز و پر رهرو است و دیدی كه خانه كعبه معطّل مانده و مردم از رفتن به زیارت آن نهی می‏شوند و به ترك آن تشویق و مأمور می‏گردند و دیدی كه هر كس به دیگری می‌گوید، آنچه را كه خود نكرده و دیدی كه مردان خود را برای مردان چاق می‏كنند و زنان برای زنان و دیدی كه مرد از راه ماتحت خود روزی به دست می‏آورد و زن از راه فرجش و دیدی كه زنان برای خود مجالس ترتیب می‏دهند آن چنان كه مردان تشكیل می‏دهند و دیدی كه در دودمان بنی‌عبّاس عمل لواط و زن شدن مردان شایع و علنی گشته و به همین منظور خود را خضاب می‏كنند و شانه می‏زنند، آن‌چنان‌كه زنان برای شوهر خود شانه می‏زنند و مردان مال‌ها به خاطر فروج خود خرج می‏كنند و چند نفر بر سر یك مرد تنازع می‏كنند و بر سر او، این علیه دیگری و آن علیه این غیرت به خرج می‏دهد.
و دیدی كه صاحب مال محترم‏تر از مؤمن است و ربا علنی معامله می‏شود و كسی سرزنش نمی‏كند و دیدی كه زنان به سبب دادن زنا ستایش می‏شوند و زن، شوهرش را در عمل لواط با مردی دیگر كمك و همكاری می‏كند و دیدی كه در نظر اكثریّت مردم بهترین خانواده‏ها آن خانواده‏ای است كه زنان را بر كار فسق كمك می‏كنند و دیدی كه مؤمن همواره در اندوه و تحقیر شده و خوار است و دیدی كه بدعت‏ها و زنا علنی شده و مردم را دیدی كه با شاهدی كه به دروغ شهادت می‏دهد به یكدیگر تجاوز می‏كنند و دیدی كه حرام حلال و حلال تحریم شده است و دیدی كه هر كس دین را با رأی و نظر خود برای خود توجیه می‏كند و كتاب خدا و احكامش تعطیل شده است و دیدی كه در ارتكاب گناه از تاریكی شب استفاده نمی‏شود؛ بلكه در روز روشن گناه می‏كنند و دیدی كه مؤمن جز با قلبش نمی‏تواند منكر را انكار كند و دیدی كه مال بسیار هنگفت در راه خشم الهی خرج می‏شود و دیدی كه والیان ولایت و سرپرستی مردم را قباله كسی بدانند كه قدرتش بیشتر است و دیدی كه محرم به محرم خود اكتفا كند و با او ازدواج نماید و دیدی كه مردم به صرف تهمت و بر اساس ظن كشته می‏شوند و دیدی كه مردم بر سر عشق ورزیدن به یك پسر با یكدیگر به ملاك غیرت می‏ستیزند و حتّی بر سر این عشق جان و مال فدا می‏كنند.
و دیدی كه مردم كسی را كه شهوت خود را با رفتن نزد زنان خاموش می‏كند، سرزنش می‏نمایند و دیدی كه مرد با زنا دادن همسرش پول در می‏آورد و زندگی می‏كند با علم به اینكه او زنا می‏دهد و حتّی بر این كار او نظارت دارد و دیدی كه زن، قاهر و مسلّط بر شوهرش می‏شود و بر خلاف میل او كارها می‏كند و علیه او پول‌ها خرج می‏كند و دیدی كه مرد، همسر و دختر ـ كنیز ـ خود را كرایه می‏دهد و به طعام و نوشیدنی پست راضی می‏شود و اگر دیدی كه سوگند به دروغ به خدای عزّوجلّ بسیار و شایع شده و دیدی كه قمار، علنی و آشكار گشته و دیدی كه شراب به طور علنی فروخته می‏شود و كسی از آن منع نمی‏كند و دیدی كه زنان مسلمان ناموس خود را به اهل كفر می‏دهند و دیدی كه لهو و لعب و رقص و آوازه‏خوانی علنی شده، مسلمانان از آن عبور می‏كنند و احدی، احدی را منع نمی‏كند و احدی جرئت بر منع آن ندارد و دیدی كه افراد شریف و آبرومند به وسیله كسانی كه از قدرت آنان می‏ترسند توهین شده و خوار می‏شوند و دیدی كه نزدیك‏ترین افراد به درگاه والیان آن كسی است كه با بدگویی به ما اهل بیت، آن والیان را مدح می‏گویند و دیدی كه شنیدن صوت قرآن بر مردم سنگینی می‏كند و در مقابل، شنیدن آوازهای باطل برایشان آسان و خفیف است و دیدی كه همسایه را از ترس زبانش احترام می‏كنند و دیدی كه راستگوترین مردم دروغ‌سازانند و دیدی كه شر علنی و بازار سخن‌چینی رایج شده و دیدی كه بغی و ستم آشكار گشته و دیدی كه غیبت كردن نوعی ملاحت و خوش‌اخلاقی تلقّی می‏شود و مردم یكدیگر را به سبب آن بشارت می‏دهند و دیدی كه حج و جهاد جنبه غیرخدایی به خود می‏گیرد و دیدی كه سلطان برای كافر، مؤمن را توهین نموده و خوار می‏سازد و دیدی كه خرابی بر عمران مسلّط شده و دیدی كه زندگی یك فروشنده از راه خیانت در كیل و وزن اداره می‏شود و دیدی كه خونریزی یك امر آسان و پیش پا افتاده تلقّی می‏شود و دیدی كه اگر كسی به طلب ریاست برمی‏خیزد غرضش تنها دنیا است و خود را مردی بد زبان معرفی می‏كند تا كسی جرئت اعتراض كردن نداشته باشد و نیز امور به او نسبت داده می‏شود و دیدی كه به نماز بی‌اعتنایی می‏شود و دیدی كه ثروتمند مال بسیاری نزدش جمع شده و از روزی كه مشغول جمع آوری آن شده، زكاتش را نداده و دیدی كه میّت را از قبرش بیرون می‏كشند و آزارش داده، كفن‏هایش را می‏فروشند و دیدی كه هرج و مرج بسیار شده و دیدی كه افراد در صبح و عصر مست هستند و هیچ اهتمامی به وضع مردم ندارند و دیدی كه با چهارپایان جماع می‏كنند و دیدی كه چهارپایان به جان یكدیگر می‏افتند و یكدیگر را پاره می‏كنند دیدی كه مرد برای نماز خانه‏اش می‏رود و برمی‏گردد؛ در حالی كه جامه‏هایش را ربوده‏اند و دیدی كه دل‌های مردم دچار قساوت و چشم‌هاشان خشك شده و ذكر خدا بر آنان سنگین می‏آید و حرام‌خواری علنی گشته و بر سر آن، از یكدیگر پیشی می‏گیرند و دیدی كه نمازگزار اگر به نمازخانه می‏رود، برای آن است كه خود را به مردم نشان دهد و مردم او را ببینند كه نماز می‏خواند و اگر دیدی كه فقیه برای غیر هدف دین، تفقّه می‏كند، (یعنی به این منظور فقه می‏خواند كه دنیا و ریاست به دست آورد) و دیدی كه مردم به سوی آن كسی می‏شتابند كه غالب باشد و خلاصه هر یك از دو طرف نزاع غلبه كند مردم با او باشند، چه غلبه‏اش حق باشد چه باطل و دیدی كه طالب حلال، مورد مذمّت و سرزنش و طالب حرام مورد مدح و احترام قرار گیرد و دیدی كه در دو حرم كعبه و «مدینه» كارهایی صورت می‏گیرد كه خدا دوست نمی‏دارد و هیچ‌كس جلوگیر آنان نیست و حتّی بین آنان و آن عمل زشت، كسی حائل نمی‏شود و دیدی كه در دو حرم شریف، ساز و آواز علنی اجرا می‏شود و دیدی كه افرادی سخن از حق می‏گویند و امر به معروف و نهی از منكر می‏كنند، ولی از پای خطابه‏اش كسی برمی‏خیزد در حالی‌كه خود را خیرخواه و دلسوز او می‏داند و از در خیرخواهی و نصیحت می‏گوید: خدا از تو نخواسته كه این حرف‏ها را بزنی و دیدی كه مردم در اقتدای به اهل شر با یكدیگر هم‌چشمی می‏كنند و دیدی كه راه‌های خیر از رهرو خالی است و احدی به آن راه نمی‏رود و دیدی كه جنازه را به اهتزاز در می‏آورند و كسی از این عمل ناراحت نمی‏شود و دیدی كه هر سالی كه می‏گذرد، بدعت‏های بیشتری از سال قبل باب شده و شرّ بیشتری پیدا می‏شود و دیدی كه خلق و جمعیّت‏ها جز اغنیا را پیروی نمی‏كنند و دیدی كه حاجت محتاج را در برابر مسخره كردن او و خندیدن به او بر آورده می‏كنند و ترحّمشان برای غیر رضای خدا است و دیدی كه آیات آسمانی الهی رخ می‏دهد؛ ولی كسی از آن نمی‏ترسد و دیدی كه مردم با یكدیگر جفت‏گیری می‏كنند، آن‌طور كه چهارپایان می‏كنند و كسی این عمل را زشت ندانسته و اگر زشت بداند از ترس مردم نهی نمی‏كند و دیدی كه افراد، اموال بسیار در غیر راه خدا می‏كنند؛ ولی در راه خدا از انفاق مالی اندك، مضایقه می‏كنند و اگر دیدی كه رنجاندن و عقوق پدر و مادر علنی و خوار شمردن آنان شایع شده و در نظر فرزندان، بدترین مردم تلقی می‏شوند، حتّی فرزند خوشحال می‏شود از اینكه بر پدر و مادرش تهمت زده شود و دیدی كه زنان بر حكومت و سلطنت چیره شده‏اند و بر هر امری كه هوا و هوس آنان را تأمین كند، مسلّط گشته‏اند و دیدی كه فرزندان به پدر و مادر خود افترا می‏بندند و پدر و مادر خود را نفرین می‏كنند و از شنیدن خبر مرگشان خوشحال می‏شوند و اگر دیدی كه وضع به اینجا كشیده شده است كه اگر شخصی روزی بر او بگذرد كه در آن روز مرتكب گناه بزرگی نشود، فسق و فجوری انجام ندهد، كم‏فروشی و خیانتی ننماید، به حرامی دست نیافته یا شراب مسكری ننوشد، در غم و اندوه فرو می‏رود و می‏پندارد كه آن روز او به بطالت گذشته و یك روز از عمرش ضایع شده است و دیدی كه سلطان، خوردنی‏ها را احتكار می‏كند و دیدی كه اموال ذوی القربای رسول خدا(ص) به ناحق تقسیم می‏شود و با آن اموال، قمار می‏كنند و شراب می‏نوشند و دیدی كه با شراب، خود را معالجه می‏كنند و برای مریض تعریف و توصیف می‏كنند كه فلان شراب برای تو بسیار نافع است و از شراب شفا می‏طلبند و اگر دیدی كه مردم در ترك امر به معروف و نهی از منكر و ترك اعتقاد به وجوب آن، با هم برابرند و دیدی كه باد به بیرق منافقان و اهل نفاق می‏وزد؛ ولی بیرق اهل حق حركتی ندارد و دیدی كه مؤذّن‏ها و نمازخوان‏ها در برابر مزد، اذان می‏گویند و نماز می‏خوانند.
و دیدی كه مسجدها پر است از مردمی كه از خدا نمی‏ترسند و در آنجا جمع شده‏اند برای غیبت و خوردن گوشت اهل حق و در آن از خوبی‌های شراب مسكر سخن می‏گویند و دیدی كه پیش‌نمازی مست بر مردم نماز می‏خواند؛ در حالی كه نمی‏فهمد چه می‏خواند و كسی هم او را ملامت نمی‏كند؛ بلكه اگر مست شود مردم از ترس، احترامش می‏كنند و او را وا گذاشته، تعقیبش نمی‏كنند و بلكه معذورش می‏شمارند و اگر دیدی فردی را دارند به صلاح و خوبی مدح و ثنا می‏كنند كه اموال ایتام را می‏خورد و دیدی كه قاضیان به خلاف آنچه خدا دستور داده است، قضاوت می‏كنند و دیدی كه والیان به انگیزه طمع، افراد خائن را امین خود می‏سازند و دیدی كه والیان میراث را به جای اینكه آن را طبق فرمان خدا در بین ورثه تقسیم كنند، تنها به وارثی می‏دهند كه اهل فسق و جرئت بر خدای تعالی باشد (رشوه و حق و حساب، خود را از او می‏گیرند) و او را آزاد می‏گذارند تا با حقّ سایر ورثه، هر كاری كه خواست، بكند و دیدی كه در منبرها، مردم را به تقوا امر می‏كنند؛ ولی خود گویندگان به آنچه می‏گویند، عمل نمی‏كنند و دیدی كه نماز در اوقاتش خوانده نمی‏شود و به اوّل وقت خواندن اهمّیتی نمی‏دهند و دیدی كه صدقه‏ها به سفارش و شفاعت داده می‏شود و در آن رضای خدا مقصود نیست و بلكه به این جهت داده می‏شود كه مردم از او طلب می‏كنند و اگر دیدی كه مردم در شكم و شهوت آزادند، باكی ندارند از اینكه چه می‏خورند و چه نكاح می‏كنند و دیدی كه دنیا به مردم روی آورده و دیدی كه شعائر دین، كهنه و بر افتاده است، در چنین روزگاری بر حذر باش! و برای درخواست نجات از خدا، به خدا متوسّل شو و بدان كه مردم در چنین روزگاری غرق در سخط الهی هستند و اگر خدای تعالی مهلتشان داده، از این كار منظوری دارد و تو منتظر تحقّق آن منظور باش و كوشش كن تا خدای عزّوجلّ تو را در وضعی ببیند كه خلاف وضع مردم باشد تا اگر عذاب بر آنان نازل شود تو زودتر به رحمت خدای تعالی برسی و اگر عذابشان تأخیر بیفتد آنها مبتلا شوند و تو از آنچه آنها در آن هستند، بیرون شده باشی؛ یعنی تو مثل آنان بر خدای عزّوجلّ جرئت نكرده باشی و بدان! كه خدای تعالی اجر نیكوكاران را ضایع نمی‏سازد و رحمت خدا به نیكوكاران، نزدیك است.1


پی نوشت‌ها:
1.‌ «الکافی»، کلینی، ج 8، ص 36 -42 ؛مجلسی، بحارالانوار، ج‏52، ص 256؛ «وسائل الشیعه»، حر عاملی، ج‏16، ص 276؛ «المیزان»، طباطبایی، ج‏5، ص 397.